Bandkeramische cultuur
Introductie
De Bandkeramische cultuur handhaafde zich van circa 5500 v. Chr. tot 4900 v. Christus. Hun cultuur behoort tot de oudste landbouw-culturen in Midden- en West-Europa.
De Bandkeramiekers kwamen voort uit een aantal oudere agrarische culturen. Zij waren dus niet de uitvinders van de landbouw. Binnen een relatief korte periode (ca. 400 jaar) verspreidden zij zich van Centraal Europa tot aan de Benelux en Noord-Frankrijk. Eenmaal in Zuid-Nederland aangekomen, introduceerden zij ter plekke direct het hele neolithische ‘pakket’ van o.a. landbouw en het wonen op vaste, permanente locaties.
De naam ‘Bandkeramische cultuur’ (ook wel de Lineaire Bandkeramische cultuur genoemd) verwijst naar het versierde aardewerk dat de Bandkeramiekers maakten. Typerend zijn de aaneengesloten bandversieringen die in de buitenwanden van het aardewerk zijn gekrast. Het Bandkeramische aardewerk dat is aangetroffen in Zuid-Limburg is het oudst bekende keramische vaatwerk van Nederland.
Op basis van onderzoek van goed bewaard skeletmateriaal van Bandkeramiekers in Duitsland, kan een inschatting worden gemaakt over hun uiterlijk. De gemiddelde lengte van de vrouwen bedroeg ca. 1.57 m en van de mannen ca. 1.66 meter. Op basis van de omvang en vorm van de schedels blijkt dat ze vooral een medium-lang tot lang gezicht hadden en een lang schedel. De neuzen varieerden van smal tot breed; een vooruitstekende kin is niet waargenomen. Meestal hadden deze neolithische boeren een lichte huid en donkere ogen; Anders dan veel van de jager-verzamelaars die in de aangrenzende gebieden leefden (zie ook ‘Fysiek‘). Het uiterlijk van een Bandkeramiekers kan waarschijnlijk het best worden vergeleken met dat van een Zuidoost-Europeaan.
De leefwijze van de Bandkeramiekers verschilde in veel opzichten met die van de Swifterbanters. Omdat zij gedurende ongeveer 300 jaar buren van elkaar waren, wordt de Bandkeramische cultuur hier uitgebreid beschreven. De volgende onderdelen komen aan bod: De verspreiding, wonen, landbouw, materiaal en techniek, maatschappelijke relaties, cultus en rituelen en het einde van de Bandkeramische cultuur.
