Homo naledi
Een belangrijke aanpassing in het evolutie-schema van de mens vond plaats in 2015. Onderzoekers deden toen verslag over nieuwe onderzoeksresultaten van een unieke vondst in 2013 in de Rising Stargrotten in Zuid-Afrika.
Het ging om de botresten van minstens vijftien individuen van een tot dan toe onbekende mensensoort, die de naam Homo naledi kreeg. Het betrof de grootste concentratie fossiele mensen die ooit in Afrika is aangetroffen. Geschat wordt dat de Homo naledi tussen 335.000 en 236.000 jaar geleden leefde. Als deze schatting kopt, leefde de soort nog gelijktijdig met de vroege moderne mens, waarvan de eveneens in zuidelijk Afrika gevonden Florisbad-mens op 260 000 BP gedateerd is.
De Homo naledi was tegen de 150 centimeter lang. Hij liep rechtop en was volledig twee voetig. Of zij werktuigen maakten en gebruikten is nog geen consensus over. Wel zijn er aanwijzingen dat zij vuur beheersten.
De nieuwe tak aan onze stamboom veroorzaakte veel commotie, omdat de soort zowel kenmerken van mensen als van apen had. Op basis van de schedelvorm wordt een positie bij de Homo erectus gesuggereerd, zoals in de afbeelding hieronder. Maar een eenduidige conclusie waar de Homo naledi in het evolutie-schema van de mens precies thuis hoort, is er niet.
De vindplaats van de Homo naledi is zeer uitzonderlijk. Alleen bij Kripina in Kroatië en de Sima de las Huesos in Spanje zijn ooit grotere verzamelingen fossiele homininen op één locatie in dichte concentratie aangetroffen, respectievelijk drieëntwintig en achtentwintig.
In de kamers van de Rising Stargrotten (Zuid-Afrika) werden skeletten aangetroffen van kinderen tot volwassenen. Ook werden er sporen in het grottenstelsel aangetroffen die wijzen op uitgebreid vuurgebruik, zoals roet, haarden en verbrande botten. Zo konden ze navigeren in de zeer complexe gangen. Dit wijst op een vorm van samenwerking/organisatie. Daarnaast werden er aanwijzingen gevonden die wijzen op overblijfselen van kleine dieren en gravures. Onderzoekers die deze vondsten deden, vermoeden dat de Homo naledi hun doden bewust begroeven.
Dit zijn bijzondere vaardigheden aangezien hun hersenen relatief klein waren (450-600 cc, vergelijkbaar met die van de chimpansee), terwijl die van de Homo sapiens het dubbele zijn. Hun vaardigheden impliceren het bestaan van wat we een cultuur zouden kunnen noemen, bij een andere soort, niet nauw verwant aan ons. Tot aan deze ontdekking dachten wetenschappers dat dit soort verfijnd gedrag alleen mogelijk was bij mensachtigen met grote hersenen, zoals Homo sapiens en neanderthalers. Het verscherpt de vraag wat het is om mens te zijn en waarom wij, Homo sapiens, zulke grote hersenen hebben ontwikkeld.
Onderzoekers vermoeden dat de vorm van hun hersenen zorgden voor deze bijzondere eigenschappen. Maar verder onderzoek moet meer inzicht hierin geven. Bovendien is er binnen de wetenschappelijke wereld nog geen consensus over dat de Homo naledi daadwerkelijk bewust hun doden begroeven, al dan niet als begrafenisritueel.
Terug naar de pagina ‘Prehistorie’.
